در این مقاله می خواهیم درباره کودکان بیش‌فعال ، علائم و نشانه هایش و راه های درمان اش صحبت کنیم.

بیش فعالی چیست؟

بیش‌ فعالی اختلالی است که باعث می‌شود کودکان در کنترل رفتارهای خود دچار مشکل شوند. این اختلال یکی از شایع‌ ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است. شیوع این بیماری در پسران ۳ برابر بیشتر از دختران است. میزان شیوع این بیماری در میان کودکان زیر ۱۸ سال ۲/۷درصد و در بین بزرگسالان ۳.۴درصد است.

کودکان بیش‌فعال دچار مشکل در کنترل رفتارهای خود هستند آنها ممکن است در مکان ‌هایی که باید آرام باشند بیش از اندازه سرو صدا و جنب و جوش داشته باشند و همینطور در ارتباط با سایر همسالان خود دچار مشکل باشند. به همین دلیل دچار مشکلات عملکردی فراوانی در منزل و مدرسه خواهند شد. آنها ممکن است دچار افت تحصیلی شوند و همینطور به دلیل اینکه درک درستی از خطر ندارند خود را در شرایط بسیار خطرناک قرار دهند.

علائم بیش فعالی در کودکان:

1. رفتار خود محور:
یک علامت رایج کودکان بیش‌فعال ، همان چیزی است که به نظر می رسد عدم توانایی در شناخت نیازها و خواسته های افراد دیگر باشد. این می تواند به دو علامت بعدی منجر شود:

• قطع کردن صحبت افراد
• مشکل در انتظار رسیدن نوبت

2. قطع کردن صحبت افراد:
کودکان بیش‌فعال در فعالیت یا گفتمان و یا بازی هایی که در آن عضو نیست به یکباره وارد می شوند و فعالیت دیگران را دچار اختلال می کنند. از این رو، این رفتار باعث بروز اعتراض دیگران و برخورد با وی شده و نهایتا منجر به احتمال ترد شدن کودک از اجتماعات دیگر می گردد.

3. مشکل در انتظار رسیدن نوبت:
کودکان بیش‌فعال ممکن است در انتظار نوبت خود در حین فعالیت در کلاس درس یا هنگام بازی با کودکان دیگر دچار مشکل باشند.

4. آشفتگی عاطفی:
کودکان بیش‌فعال ممکن است در کنترل احساسات و هیجانات خود دچار مشکل بوده و برخی مواقع بی دلیل به شدت خوشحال و یا عصبانی شوند. این نوع رفتارها و عدم کنترل احساسات و هیجانات در کودکان بیش فعال بسیار بیشتر از کودکان معمولی می باشد و بروز این رفتارها مختص جا و مکان مشخصی نیست و اغلب در تمامی مکان های زندگی کودک از جمله مدرسه و منزل این رفتارهای نامناسب را در کنترل احساسات می توان از وی مشاهده نمود.

5. نداشتن آرام و قرار:
کودکان بیش‌فعال معمولاً نمی توانند آرام بنشینند. در مواقعی که مجبور به نشستن هستند ، آنها ممکن است برخیزند و بی قراری کنند و یا بر روی صندلی خود پیچ و تاب بخورند.

6. مشکل در بی سر و صدا بازی کردن:
بی قراری باعث می شود بازی کردن بی سر و صدا یا آرام ماندن در هنگام فعالیت های اوقات فراغت برای کودکان بیش‌فعال  مشکل باشد.

7. کارهای ناتمام:
کودکان بیش‌فعال ممکن است به انجام کارها و امور زیادی علاقه نشان دهند. از این رو قبل از پایان یک کار، کاری دیگر که برای آن ها جذاب می باشد را شروع می کنند و در حقیقت در به اتمام رساندن وظایف و امور خود ناتوان و کم علاقه هستند.  به عنوان مثال ، آن ها ممکن است پروژه ها، کارهای خانه یا مشق شب را شروع کنند، اما قبل از اتمام به سراغ مورد بعدی می روند که مورد توجه آن ها قرار گیرد.

8- عدم تمرکز:
کودکان بیش‌فعال ممکن است در توجه کردن و تمرکز کردن دچار مشکل باشد – حتی وقتی شخصی مستقیماً با آنها صحبت می کند. 
آنها می گویند شما را می شنوند ، اما نمی توانند آنچه را که شما همان لحظه گفتید دوباره تکرار کنند.

9- اجتناب از کارهایی که به تلاش ذهنی بالا نیاز دارند:
عدم تمرکز ذکر شده باعث می شود کودک از فعالیت هایی که نیاز به تلاش ذهنی پایدار دارد ، مانند توجه به کلاس یا انجام تکالیف خانه ، خودداری کند.

10. اشتباهات:
کودکان بیش‌فعال ممکن است در پیروی از دستور العملهایی که نیاز به برنامه ریزی یا اجرای یک برنامه دارند ، دچار مشکل شوند. این موضوع می تواند به اشتباهات و بی دقتی هایی منجر شود – اما این نشانگر تنبلی یا کم هوشی نیست.

11- رویا پردازی:
کودکان بیش‌فعال همیشه پرهیاهو و با صدای بلند نیستند. یکی دیگر از نشانه های ADHD آرام تر بودن و کمتر مشغول بودن نسبت به سایر بچه ها است.
کودک مبتلا به ADHD ممکن است به فضا خیره شود ، رویا پردازی کند و آنچه را که در اطراف او اتفاق می افتد نادیده بگیرد.

12. مشکل در نظم:
کودکان بیش‌فعال ممکن است در دنبال کردن برنامه کارها و فعالیتها دچار مشکل شود. این می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در مدرسه شود چرا که اولویت بندی کارهای خانه ، پروژه های مدرسه و سایر تکالیف برای آنها سخت است.

13. فراموشی:
یکی دیگر از علایم بیش فعالی در کودکان فراموشکار بودن آن ها می باشد. این کودکان ممکن است در انجام کارهای روزمره با مشکل فراموشکاری روبرو شوند. گاهی انجام تکالیف و مشق شب خود را فراموش می کنند و گاهی نیز توصیه های جدی والدین خود را در انجام امور منزل به یاد نمی آورند. ممکن است اغلب اسباب بازی ها و لوازم فعالیت های خود را در مکان دیگر جا بگذارند و از دست بدهند. این علایم در صورتی که به صورت معنی دار بیش از سایر کودکان در کودکی مشاهده شوند، می تواند یکی دیگر از نشانه های بیش فعالی در کودکان باشد .

14. علائم در چندین شرایط:
کودکان بیش‌فعال علائم بیماری را در بیش از یك فضا و شرایط نشان می دهد. به عنوان مثال ، آنها ممکن است عدم تمرکز را هم در مدرسه و هم در خانه نشان دهند.

انواع بیش فعالی:

1- نوع اول علائم بیش فعالی غالباً بی توجه: اگر شش ماه گذشته علائم کافی بر  بی توجهی فرد وجود داشته باشد و فرد دارای نشانه های ADHD بی توجهی باشد ، این فرد در این گروه از بیش فعالی جای خواهد داشت. افراد این گروه دیگر علائم بیش فعالی تکانش گری را از خود بروز نمی دهند .

2- نوع دوم علایم بیش فعالی غالباً بیش فعال-تکانشی: اگر در شش ماه گذشته علائم بیش فعالی-تکانش گری کافی بود ، اما بی توجه نبود این فرد در این گروه جای میگیرد

3 – نوع سوم  نشانه های بیش فعالی ترکیبی: اگر علائم کافی هر دو معیار عدم توجه و بیش فعالی-تکانش گری در 6 ماه گذشته وجود داشته باشد . فرد بیمار دچار نوع سوم بیش فعالی می باشد.

راه های درمان بیش فعالی:

درمان اختلال بیش فعالی بدون دارو یکی از روش های درمان با اثرگذاری طولانی مدت تر نسبت به باقی روش های درمانی مخصوصا دارویی هستند. و همچنین برای درمان کودک بیش فعال تان می توانید از مشاوره کمک بگیرید.

در این قسمت چند نکته مهم در ارتباط با بیش فعالی را به خانواده های محترم توضیح می دهیم:

• مهمترین نکته در بحث درمان، داشتن اطلاعات کافی درمورد این اختلال است. والدین و معلمان نقش اساسی در درمان کودک دارند. برای بالا بودن آگاهی، کتاب ها، مقالات زیادی در این زمینه تدوین شده است. مشاوره با متخصص کودک و نوجوان نیز بسیار کمک کننده خواهد بود. 
• برای برقراری ارتباط بهتر با کودک، والدین و معلمان باید به تدوین برنامه های خاصی بپردازند. این برنامه ها کمک فراوانی به تعلیم و تربیت درست کودک خواهد کرد.
• رابطه منظم والدین با معلمان جهت تبادل گزارشات، کارها و فعالیت هایی که کودک بیش فعال انجام می دهد ضروری است.
• از دیگر کارهایی که باعث بهبود روند درمانی کودک می شود این است که والدین محیط مناسبی در منزل فراهم کنند. محیط مناسب زمانی فراهم می شود که مهمانی ها و تلفن هایی که ضروری نیستند، کاهش یابد. تلویزیون تاثیر منفی بر روند درمانی کودک دارد، برای بهتر شدن این پروسه درمانی توصیه می شود  که تماشای تلویزیون برای کودک کم گردد.
• تعیین برنامه زمانی برای کارهایی که کودک انجام دهد، روش دیگری است که باعث بهبود روند درمانی می شود. کودک باید در این زمان مشخص تعیین شده به انجام کارهایی مانند غذاخوردن، خواب، انجام بازی و … بپردازد.

چگونه با یک کودک بیش فعال ارتباط برقرار کنیم؟

در اینجا چند قانون ساده اما موثر آورده شده است:

• • در صورت نیاز کودک را هنگام ایستادن منع نکنید
  • به او فرصت دهید در کلاس حرکت کند (آموزش پاک کردن تخته، معرفی خود)
  • هرگز اجبار به کاری نکنید، اما در مقابل چنین کودکی هم تملق نگویید. شاید چندین بار پرسیدن کافی باشد.
  • همیشه برای گوش دادن به چنین کودکی وقت بگذارید و سعی کنید از داستان و گفتارش  انتقاد نکنید.
  • در صورت امکان، اقدامات کودک را نادیده بگیرید و رفتار خوب را تشویق کنید.
  • به چنین دانش آموزانی اجازه دهید در هنگام استراحت فریاد بزنند تا کودکان از ضعف و عصبانیت خلاص شوند.
  • در طول درس سعی کنید رفتارش را بیشتر کنترل کنید.

در اینستاگرام ما را دنبال کنید تا هر روز با مطالب بسیار مفید خانم دکتر واثقی، بتوانید یه زندگی آرامش بخش را تجربه کنید.
لینک اینستاگرام