تیک در کودکان
تیک چیست؟
تیک عبارت از یک حرکت و یا یک صدا می باشد . صداهایی که ناگهانی ، موقت و سریع است .
بیمار قبل از اینکه آن صدا و یا حرکت را انجام دهد یک ضرورت در ذهن خود احساس می کند و نمی تواند در برابر آن مقاومت کند و وقتی این کار را انجام می دهد به طور موقت آن احساس از بین میرود و به عبارتی آن حرکت یا صدا متوقف می شود، به این نوع رفتار تیک گفته می شود.
در واقع تیک یک حرکت ناگهانی و سریع است.
فرد برای رفع یک تنش عصبی این رفتار را انجام میدهد .
انواع تیک
بهتر است بدانید یکی از شایع ترین علل مراجعه در کلینیک ها تیک است و دلیل ارجاع به روانپزشک یا رواندرمانگر هم تیک محسوب می شود.
تیک انواع و اقسام دارد .و به طور کلی ، اختلالات تیک در کودکان بیشتر از بزرگسالان و از نظر جنسیتی بیشتر در پسران شیوع دارد.
تیک موقت و یا گذرا:
از هر پنج کودک یک کودک یعنی در حدود بیست در صد کودکان به این نوع فرم تیک دچار می شوند.این تیک ، تیک موقت است.
تیک مزمن و یا مداوم:
تیک هایی وجود دارد که بیش از یک سال طول میکشد که به آن تیک مداوم و یا مزمن گفته می شود و بین یک تا سه درصد افراد را شامل می شود .در این نوع تیک فرد باید به متخصص مراجعه کند .
سندرم توره :
این نوع تیک ترکیبی از تیک صوتی و حرکتی است، این حالت ها معمولا شیوع کمتر از دو فرم قبلی است .
علت اینکه یک کودک و یا شخص دچار تیک می شود چیست ؟
در ابتدا شاید این سوال مطرح گردد که آیا خانواده در بروز این گونه رفتار در کودک و یا شخص مقصر است ؟
در خیلی مواقع نمی شود دلیل واقعی تیک را پیدا کرد . ولی یک سری دلایل خاص خود دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد :
• ممکن است قسمت هایی از مغز که به آن هسته های قاعده مغز گفته میشود از نظر بیولوژیک دچار مشکل شده باشد.
• گاهی میتواند دلیل ژنتیکی و موروثی داشته باشد . اگر پدر یا مادری دچار تیک باشد پنجاه درصد احتمال دارد که کودک هم دچار همان تیک شود . پس میتوان یک اختلال ژنتیکی در نظر بگیریم و جای نگرانی نیست .
• در حالت سوم ممکن است بحث های ایمونولوژیک مطرح باشد . بیماری های خاصی برای این حالت ایجاد شود . به عنوان مثال کودکی سرما خورده است و گلودرد عفونی دارد به دنبال این بیماری که کودک دارد تیک هم پیدا می شود که درمان خاص خود را دارد.
چند مدل تیک داریم ؟
آیا همه تیک ها یک جور هستند ؟ در پاسخ باید بگوییم یک سری تیک های اولیه داریم که خود می تواند هم دائمی و یا موقت باشد.
تیک های موقتی غالبا زیر یک سال طول می کشد، ولی تیک های دائم بیش از یک سال طول می کشد . هر دو مدل تیک می توانند هم صوتی و یا حرکتی داشته باشند .
تیک های ثانویه :
تیک های ثانویه ، پاسخ و یا واکنش ثانویه به یک اتفاق است. فرض کنید کودک دچار اختلال بیش فعالی و یا کم توجهی شده است،بنابراین به کودک دارو تجویز می شود، پس از مدتی که دارو را مصرف می کند کودک دچار تیک میشود .
در برخی از موارد دلیل بروز تیک های ثانویه می تواند اختلال با دارو باشد و به اصطلاح محرک ها، علت آن باشد و یا سوء مصرف مواد مخدر و یا اختلال در مغز علت ایجاد این تیک باشد .
به عنوان مثال التهابات مغزی و یا عفونت مغز می تواند علت این تیک ها و اختلال ها شود.
انواع علل بروز تیک های ثانویه :
• عفونت ها (به عنوان مثال ،آنسفالیت و سندرم سدنهام )
• دارو(به عنوان مثال لاموتریژین)
• سموم (به عنوان مثال دی اکسید کربن )
• سکته مغزی
• بیماریهای متابولیک و غدد درون ریز
در تیک های حرکتی ممکن است بیمار چشمک بزند ،سر خود را تکان دهد ،ممکن است شانه های خود را بالا بیندازد و یا پای خود را حرکت دهد.تمام این ها جزو تیک های حرکتی محسوب میشود .
انواع تیک های حرکتی ساده :
• شکلک در آوردن
• چشمک زدن
• شانه بالا انداختن
• کشش شکم
• با پا زدن
گاهی ممکن است که این تیک ها ی حرکتی به صورت پیچیده تر باشد مانند:
• تکان دادن سر
• پرش کردن
• لی لی کردن
• به صدا در آوردن انگشتان
• لمس کردن
• پریدن
• مالش دادن
• اکوپراکسی (تقلید از حرکت دیگران)
• کپروپراکسی (انجام حرکات ناپسند و یا گفتن عبارات و کلمات نامناسب )
انواع تیک های صوتی ساده:
• بو کشیدن
• صاف کردن گلو به طور متناوب
• خر خر کردن
• سرفه کردن
انواع تیک های صوتی پیچیده :
• سوت زدن
• بی نظمی در گفتار از جمله تغییر در میزان صدا
• آروغ زدن
• کلمات یا عبارات نامفهوم یا نامناسب اجتماعی
• کپرولالیا(فحاشی کردن یا گفتن فحش)
• اکولالیا(تکرار کلمات یا عبارات دیگران)
• پالیلالیا یا تکرار کلمات شخص خود ، به ویژه هجای آخر
پس در اینجا مشخص شد که:
تیک یک طیف خیلی گسترده ایی دارد.
ممکن است حتی به خاطر مصرف دارو ها دچار تیک شویم .
حتی تیک ها می تواند صوتی و یا حرکتی و شاید کلامی باشد.
باید بدانیم تشخیص این تیک های بر عهده روانشناس و درمان آن بر عهده روانپزشک است .
سندرم توره چیست ؟
تیک ها ممکن است به صورت حرکتی باشد و یا صوتی باشد و اگر این دو نوع تیک باهم ترکیب شود،یعنی تیک هم صوتی و هم حرکتی باشد، سندرم توره را ایجاد می کند .
سندرم توره در اصل ترکیبی از چندین تیک حرکتی و صوتی است و به صورت پیچیده خود را نمایش می دهد.
سن بروز این نوع تیک بین چهار تا شش سالگی است و پیک آن بین ده تا دوازده سالگی است که خانواده ها باید به آن دقت بیشتری بکنند.
بچه هایی که حالت سندرم توره را دارند بچه هایی هستند که خیلی دچار حالت اضطراب و استرس می شوند و وسواس پیدا می کنند.
یکی از مواردی که در اینجا توصیه می شود همکاران به آن دقت کنند، با هم بودن اختلال تیک و یا سندرم تیک با سایر اختلالات روانپزشکی است.
به عبارتی گفته می شود پنج نفر از شش نفری که دچار سندرم توره می شوند ،اختلال دیگر روانپزشکی هم دارد.
به عبارتی اگر خانواده هایی کودکی دارند که ترکیبی از تیک حرکتی و صوتی دارد ، باید در نظر داشته باشند که آن کودک احتمال دارد که یک اختلال دیگر را نیز تجربه کند، بسیار زیاد است .
در این صورت توصیه می شود که به روانشناس متخصص مراجعه کنید و یا برای دریافت وقت مشاوره با بهترین مرکز مشاوره و روانشناسی تماس حاصل بفرمایید، تا کودک دلبندتان مورد ارزیابی قرار گیرد.
سندرم توره یک مرحله پیچیده تر است
از کجا میتوان متوجه شد فرد دچار سندرم توره است ؟
گاهی اوقات ممکن است در معاینه اولیه کودک هیچ تیکی مشاهده نشود و بر مبنای گزارش خانواده تصمیم بگیریم .
گاهی از خانواده خواسته می شود فیلمی از زمانی که کودک حالت های تیک دارد تهیه شود تا بتوان آنرا آنالیز کرد و بر اساس آن تشخیص داده شود.
زمانی که کودک را معاینه اولیه انجام می دهیم ممکن است چیز خاصی در کودک دیده نشود، ولی گاهی در حالت ها خیلی خفیف یک سری حرکت هایی که عدم هماهنگی هایی دارند دیده میشود .
خانواده ها توجه کنند ممکن است از برخی از افراد که بسیار نادر هستند و به عنوان تیک به متخصص مراجعه می کنند آزمایشات خاصی بعمل آید.
متخصصان معمولا در صورتی آزمایش را درخواست می کنند که مشکوک به یک اختلال ثانویه شده باشند، به عنوان مثال گفته شده است که کودک عفونت استورکوپی گرفته است و یا خانواده می گوید که حالات کودک به گونه ای است که به تشنج شک کرده اند.
انتظار می رود که تیک در خواب وجود نداشته باشد. ولی اگر در خواب کودک در خواب علایمی مانند تیک داشته باشد به تشنج مشکوک می شویم در اینصورت لازم است که کودک مورد بررسی ها یبیشتری قرار گیرد ممکن است لازم باشد که ام آر آی یا نوار مغزی از کودک گرفته شود .
اگر تیک در بزرگسالی شروع شود باید بررسی شود که ثانویه نباشد، که بررسی ها دقیق تری احتیاج دارد .
تصویر برداری ها در صورتی ضرورت دارد که مشکوک به مشکلی باشیم. بیشتر تشخیص به صورت شرح حال و آن چیزی است که شواهد در کنار هم جمع می شوند و لازم نیست کار اضافه ایی انجام دهند .
درمان تیک :
اغلب هیچ درمانی برای تیک لازم نیست.اگر تیک خفیف باشد و هیچ مشکل دیگری ایجاد نکند ، معمولا به درمان نیازی نیست . حتی بیماران با سندرم خفیف توره نیز ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند.
آموزش اطرافیان بیمار میتواند باعث افزایش آگاهی و کاهش آسیب اجتماعی گردد و این نیازمند ، مشارکت روانپزشکان و روانشناسان است.
اعضای خانواده و معلمان باید بدانند که تیک غیر ارادی می باشد و بنابراین آنها می توانند با آموزش مانع کاهش اعتماد به نفس کودک شوند .
تست اعتماد به نفس یک تمرین فراشناختی است که فرد را بر اساس صحت دانش و آگاهی نسبت به خود و میزان اطمینانش نسبت به پاسخ‌ها ارزیابی می‌کند.
قالب تیک ها خود به خود محدود شونده هستند، اگر خانواده ایی در کودک تیک ببیند ،احتمال اینکه این تیک مزمن باشد معمولا زیر یک درصد است، پس در بیشتر مواقع درمان لازم ندارد.
ولی در بعضی موارد احتیاج به درمان است. مواردی که باید تیک بچه را درمان کنیم:
کودکی که تیک دارد و تیک برای کودک استرس ایجاد می کند
کودک در مدرسه مورد تمسخر قرار می گیرد و روابط اجتماعی کودک با مشکل مواجه می شود .
در بچه ایجاد انزوا و افسردگی کند و در نتیجه بچه حاضر نیست با هم سالان خود بازی کند.
