مثالی عینی از مراجع خانم درگیر طرحواره بی اعتمادی :

خانمی ۲۹ ساله‌. او به خاطر طرحواره بی اعتمادی هرگز رابطه‌ی احساسی طولانی مدت را تجربه نکرده است. خانم داستان به خاطر مشکلی که با مردها دارد به درمانگر مراجعه می‌کند.

او می‌گوید؛ من این جا هستم چون نگرانم هرگز نتوانم با مردی رابطه احساسی داشته باشم. خیلی بی‌هدف بودم، اما ۲ سال پیش دست از نوشیدن مشروب برداشتم و از آن زمان دیگر رابطه‌ای نداشتم.

شبی در یک مهمانی بودم و با مردی صحبت می‌کردم. به نظر مرد خوبی می‌آمد. کمی بعد احساس کردم بیش از حد دارد به من نزدیک می‌شود. عصبانی شدم و مهمانی را ترک کردم و از همان زمان بود که تصمیم گرفتم معالجه را شروع کنم.

خانم دچار طرحواره بی اعتمادی به روان روانشناس می‌گوید؛ از نظر او مردها از او سوء استفاده می‌کنند. روانشناس می‌گوید؛ چنین حسی نسبت به مردها از چه زمانی آغاز شد؟

خانم می‌گوید؛ می‌دانم از چه زمانی آغاز شد. وقتی ۹ ساله بودم و مادرم با پدر خوانده‌ام ازدواج کرد. در تمام مدت ۳ سالی که با هم ازدواج کرده بودند به من تجاوز می‌کرد. 

خانم که درگیر طرحواره بی اعتمادی ناشی از تجربه تجاوز است شروع به گریه کردن می‌کند و بعد می‌گوید متاسفم، معمولا در مورد این مسئله صحبت نمی‌کنم.

درمانگر می‌گوید؛ مادرت کجا بود؟ خانم می‌گوید؛ او آنقدر گیج بوده و مسکن مصرف می‌کرد که اصلا نمی‌فهمید چه اتفاقی در حال رخ دادن است.

خانم داستان که دچار طرحواره بی اعتمادی است می‌خواهد ازدواج کند و بچه داشته باشد. اما او می‌ترسد نتواند اجازه بدهد مردی به او نزدیک شود و آن را به خواسته‌اش برساند.

• شاید برایتان مفید باشد: کی به روانشناس مراجعه کنیم ؟ | آشنایی با اختلال جنسی – روانی مازوخیسم و دلایل ابتلا به مازوخیسم | اختلالات روانی 

تجربه تجاوز و تاثیر آن بر شکل گیری طرحواره بی اعتمادی :

تجاوز ترکیبی پیچیده از احساساتی چون: درد، تب، خشم و اندوه است. احساساتی که شدید و در شرف قلیان هستند. 

وقتی به بیمارانی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند بر می‌خوریم، از احساسات قدرتمندی آگاهی داریم. حتی اگر این افراد با آرامش به درمانگر روجوع کنند باز هم این حس و احساسات را در اتاق حس می‌کنند.

این احساسات، همچون آبی درون سد در انتظار خروش هستند. ممکن است شخص احساسات ناپایداری داشته باشد. ناگهان غمگین می‌شود، گریه می‌کند، یا خشمگین می‌شود. 

چنین احساساتی معمولاً دیگران را غافلگیر می‌کند. خشم آقای ایکس نسبت به همسرش و‌ گریه‌های انفجاری خانم داستان مثال‌هایی از این دست هستند.

گاهی در این مواقع ممکن است فاصله گرفته شود. عاملی که آن را از هم گسیختگی گویند. گویی شخص در مکان دیگری است. همه چیز به نظرش غیر واقعی می‌آید. از نظر احساسی بی اعتنا است. این عادتی است که به عنوان فرار روانشناختی از تجاوز به او وابسته است.

همسر آقای ایکس می‌گوید زمانی که آقای ایکس نمی‌خواهد در مورد موضوعی صحبت کند خیلی سریع همه چیز را تمام می‌کند. به چشم بهم زدنی همه چیز تمام می‌شود. گویا اصلا وجود نداشته است.

آقای ایکس می‌گوید؛ می‌دانم منظور آن چیست، می‌دانم این کار را انجام می دهم. واقعا قصد چنین کاری را ندارم، اما این اتفاق رخ می‌دهد. مثل این است که اصلاً نمی‌خواهم با چیزی سرو کله بزنم. و تمام احساساتم از بین می‌رود.

تجربه‌ای که افراد دارای طرحواره بی اعتمادی از روابط دارند بسیار دردناک است. روابط برای طرحواره بی اعتمادی محلی برای آرامش نیست، بلکه آسیب پذیر هم می‌شوند. 

در عوض ارتباطات برای آنها خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی هم می‌شود. دیگران فرد را می‌رنجاند. و از او سواستفاده می‌کنند یا به او خیانت می‌ورزند. شخص با طرحواره بی اعتمادی مجبور است از خود دفاع کند حتی اعتماد به نزدیک‌ترین افراد هم برایشان دشوار است.

تصور می‌کند دیگران به طور مخفیانه سعی در آسیب رساندن به او دارند، و زمانی که کسی لطفی در حق او می‌کند ذهن او به دنبال انگیزه‌ای برای این کار می‌گردد. مردم را دروغگوهایی می‌داند که سعی دارند از او سواستفاده کنند.

خانم داستان که درگیر طرحواره بی اعتمادی است می‌گفت؛ معمولا می‌فهمم مردها به دنبال چی هستند، هر قدر هم که مرد خوبی به نظر برسند. وقتی روان درمانگر از او می‌پرسد به دنبال چی هستند؟ پاسخ می‌دهد؛ رابطه جنسی!

بی اعتمادی و تجاوز فرد را به حالت فوق‌العاده در می‌آورد. و شخص با طرحواره بی اعتمادی مدام آماده دفاع و مراقبت از خودش است. تهدید هر لحظه ممکن است بروز کند و او باید زمانی که شخصی قصد آسیب رساندن دارد آماده باشد. 

فرد با طرحواره بی اعتمادی منتظر می‌ماند و مراقب خواهد بود. چنین دیدگاهی ممکن است نسبت به تمام دنیا، یا افرادی خاص باشد.

روشی که از آن خاطرات کودکی به یاد می‌آید بسیار مهم است. ممکن است همه چیز یاد آوری شود و خاطرات، پیش روی فرد با طرحواره بی اعتمادی آشکار شود. ممکن است فرد دارای طرحواره بی اعتمادی خاطراتی روشن از گذشته داشته باشد که حس کند تجاوز دوباره در شرف وقوع است.

خطرناکترین یاد آوری از طریق روابط است که در حال حاضر وجود دارد. فرد با طرحواره بی اعتمادی تجاوز دوران کودکی را تجربه می‌کند. اضطراب و افسردگی رایج به سراغش می‌آیند. 

ممکن است احساس ناامیدی عمیق نسبت به زندگی پیدا کند. عزت نفس پایین می‌آید و احساس شکست به آنها دست می‌دهد.

• مطالب مرتبط: مقالات روانشناسی افسردگی | مشاوره توسعه فردي | مقالات روانشناسی استرس و اضطراب |  مقالات روانشناسی افکار منفی | مقالات روانشناسی خواب
• خدمات مرتبط: مشاوره خانواده درمانی | آدرس مرکز مشاوره و روانشناسی شعبه اندرزگو | مشاوره روانشناسی آنلاین و تلفنی با بهترین دکتر روانشناس زن در تهران